Türkiye sınırları içinde inşa edilen ilk demiryolu, 23 Eylül 1856 tarihinde bir İngiliz şirketine verilen imtiyazla 1866 yılında tamamlanan 130 kilometre uzunluğundaki İzmir-Aydın hattıdır. Bu dönemde Osmanlı Devletinin ekonomik ve mali yapısının yetersizliği nedeniyle demiryolu yapım ve işletilmesi işi yabancı şirketlere verilmiş bu nedenle de demiryolu hatları daha çok emperyalist devletlerin ekonomik, siyasi, hatta askeri çıkarlarına göre şekillenmiştir.
 |
| Karagöl istasyonu (Foto:Abidin Tatlıpınar) |
 |
| Sivas Gar Binası / 6 Eylül 1933 (Abidin Tatlıpınar Arşivinden) |
Sivas-Erzurum hattı kısımlar halinde tamamlandıkça işletmeye açılmış, son olarak Aşkale-Erzurum bölümünün 20 Ekim 1939’da işletmeye açılması ile hat tamamlanmıştır.
Hat üzerinde bulunan Karagöl İstasyonu, Kızılırmak ile Fırat vadisini ayıran boyun noktasından (75 km/rakım 1718) sonra hattın 76 kilometresinde inşa edilmiş, adını sınırları içinde yer aldığı Karagöl köyünden almıştır. Köye 3.5 km mesafede ve Sivas- Erzurum hattı üzerindeki yüksek rakımlı noktalardan birindedir. 01.11.1936 tarihinde işletmeye açılmıştır.
 |
| Karagöl İstasyonunun işletmeye açılış ilanı |
"... Ben şimdi sizlere zelzele mıntıkasında 10 gün devam eden seyahatımız hakkında umumi surette maruzatta bulunacağım. Birincikanun 28 inci günü Sivas'a müteveccihen hareket ettik... 29.12.939 saat 7.20 de Karagöl istasyonuna yediyüz metre mesafede trenimiz kara saplanarak ileri gidemedi. Karın irtifaı dört metre deniyordu.Treni geriye Eskiköy İstasyonuna aldılar. Yolu açtılar, harekete geçerken lokomotifin kömür arabası raydan çıktı. onu raya koymak için hayli uğraştılar.Yolun Karları temizlendi, tekrar uğraşıldı. Şiddetli fırtına , soğuk ve kar tipisi altındaki bu mesai cidden çok zahmetli ve hatta tehlikeli idi. Bu da düzeldiği zaman kar yolumuzu tekrar kapamış bulunuyordu. Kar küreyen makine yolumuzu açtı.
Biz bu mevkide 38 saat kaldık...Eskiköy'de kaldığımız müddetçe fırtınanın akur uğultusunu mütemadiyen duyuyor, kar tipisini görüyorduk. Fırtına vagonumuzu daima bir sarsıntı halinde bulunduruyordu.Kalorifer durmadan yanmasına rağmen biz vagon içinde üşüyor ve o halde açıkta ve enkaz altında kalan kardeşlerimizin ıstırabını düşünerek eziliyorduk....
Nihayet 31.12.939 saat 11'de Erzincan'a vardık..." (Ayın tarihi 1940 No:74 sf 158-159 )
 |
| Cumhuriyet Gazetesi/31 Aralık 1939 |
Temmuz 1940 da trenin kara saplandığı bu bölgeye kar tünelleri yapılması işi ihaleye verilmiş , Eskiköy-Karagöl istasyonları arasına toplam 430 metre uzunluğunda kar tünelleri inşa edilmiştir.
Ancak bölgenin ağır coğrafi koşulları ve kar nedeniyle sonraki yıllarda da hat pek çok kez kapanmış, 10 Şubat 1976 tarihinde ise çığ düşmesi sonucu 4 demiryolu işçisi hayatını yitirmiştir.
 |
| Resmi Gazete/26 Temmuz 1940 |
Ancak bölgenin ağır coğrafi koşulları ve kar nedeniyle sonraki yıllarda da hat pek çok kez kapanmış, 10 Şubat 1976 tarihinde ise çığ düşmesi sonucu 4 demiryolu işçisi hayatını yitirmiştir.
Uzunca bir süre en temel ulaşım yolu olarak başbakan ve bakanlarca bu hat kullanılmıştır. Sivas Valisi Rebii Karatekin , Türkiye Cumhuriyetinin 10.Başbakanı Hasan Saka 'yı 1948 yılında Erzincan'daki inceleme gezisi dönüşünde Karagöl istasyonunda karşılamıştır.( Ulus Gazetesi / 5 Nisan 1948 )
Hattın Sivas- Erzincan arasındaki kısmında zirve noktasında bulunması ve bu istasyondan sonra gerek Sivas gerek Çetinkaya yönüne gidecek trenlerin yokuş aşağı gidecek olmalari nedeniyle Karagöl İstasyonunda Trenler mutlaka durmakta ve "Fren Tecrübesi" denilen trenin fren kontrolleri yapılmaktadır. Bu anlamı ile Karagol İstasyonu aynı zamanda bir "Fren istasyonu" dur.
Deliktaş Tünelinin inşasının bitirilmesi ile birlikte şubat 2014 tarihinden itibaren , Karagöl İstasyonun da bulunduğu hattın Tecer/ Karanlık kısmını sadece yük taşıyan trenler kullanmaya devam etmiş , yolcu trenleri Sivas/Kangal arasında yapılmış olan yeni hattı kullanmaya başlamışlardır.
Hattın Sivas- Erzincan arasındaki kısmında zirve noktasında bulunması ve bu istasyondan sonra gerek Sivas gerek Çetinkaya yönüne gidecek trenlerin yokuş aşağı gidecek olmalari nedeniyle Karagöl İstasyonunda Trenler mutlaka durmakta ve "Fren Tecrübesi" denilen trenin fren kontrolleri yapılmaktadır. Bu anlamı ile Karagol İstasyonu aynı zamanda bir "Fren istasyonu" dur.
Deliktaş Tünelinin inşasının bitirilmesi ile birlikte şubat 2014 tarihinden itibaren , Karagöl İstasyonun da bulunduğu hattın Tecer/ Karanlık kısmını sadece yük taşıyan trenler kullanmaya devam etmiş , yolcu trenleri Sivas/Kangal arasında yapılmış olan yeni hattı kullanmaya başlamışlardır.
 |
| Erzurumun İşletmeye Açılışı / Maarif Matbaası 1939 (Abidin Tatlıpınar Arşivinden) |
 |
| Sivas- Erzurum hattı Fırat Nehri üzerinde köprü İnşaatı (Abidin Tatlıpınar Arşivinden) |
 |
| Erzurum Mavi Ekspres Çetinkaya-Avşar Tren Bileti (Abidin Tatlıpınar Arşivinden) |
KAYNAKLAR
1- Sivas-Erzurum Demiryolu İnşaası 1933-1939, İhsan Çalapverdi , Divriği Defterleri
Yayın No:6, İstanbul, 2008.
2-TMH - Türkiye Mühendislik Haberleri / Sayı 442-443 - 2006/2-31923 - 1940 Dönemi Demiryolları
3-Şimendifer'in Erzurum yolculuğu / Murat Küçükuğurlu-Gürkan Fırat Saylan Atatürk Üniversitesi Türkiyat araştırmaları Enstitüsü Dergisi Cilt15 Sayı 18
4-Sivas-Erzurum Demiryolunun Yapım Süreci, Sosyo iktisadi Etkileri Ve Geleceği
Yrd. Doç. Dr. Vedat Karadeniz-Yrd. Doç. Dr. Deniz Akpınar
5-Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950) Hilmi Uran İş Bankası Yayınları
6-Ayın tarihi 1940 No:74 sf 158-159
7-Hasan Saka'ya Armağan , Birleşmiş Milletler Türk Derneği Yayınları No:23 sayfa:22
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder